Geboortezorg in coronacrisis

==GB statement over geboortezorg tijdens coronacrisis==

Stichting GeboorteBeweging (verder: GB) maakt zich sterk voor rechten van vrouwen tijdens hun zwangerschap, bevalling en kraamtijd. Veel zwangeren maken zich ongerust over hun bevalling nu de druk op de zorg toeneemt. De maatregelen die genomen worden om besmettingen met het coronavirus in te dammen, hebben een grote impact op iedereen die zorg nodig heeft, en dus ook op hen.
GB wil in deze crisistijd graag een constructieve bijdrage leveren aan de dialoog en samenwerking tussen zwangeren en zorgverleners. Dit doen we op basis van onderstaande punten.
Onderaan dit bericht staat een link naar een contactformulier waarmee iedereen (zwangere én zorgverlener) vragen of zorgen kan delen; we zien onze rol als bemiddelend en oplossingsgericht. Daarbij hopen we zwangeren bij te staan om hun vragen te verhelderen en zo tegelijk zorgverleners wat ruimte te bieden.

Gun elkaar ruimte om te delen wat maatregelen met je doen
Erken dat het ingewikkeld is
Het is oké om kritisch te zijn
De behoeften en belangen van zwangeren blijven belangrijk
Protocollen en richtlijnen blijven adviserend – en geen wet
Je recht op lichamelijke integriteit / informed consent verandert niet
Zorgplicht en zorgrecht blijven bestaan

Gun elkaar ruimte om te delen wat maatregelen met je doen.
Dit zijn moeilijke tijden. Iedereen staat onder druk; geef elkaar wat ruimte. Dit geldt zowel voor zwangeren die het moeilijk hebben, als voor zorgverleners (die het óók moeilijk hebben). Mensen moeten deze emoties doorleven en verwerken. Dat mag geuit worden.
Het uiten van zulke emoties is niet hetzelfde als kritiek hebben. Boos/verdrietig/angstig zijn omdat je doula of geboortefotograaf niet mee kan naar het ziekenhuis, of omdat je besloten hebt je oma niet op kraambezoek te laten komen, of omdat je gevraagd wordt om een thuisbevalling te begeleiden bij iemand die coronapositief is…. is volstrekt begrijpelijk.
Dat uiten is legitiem én dat betekent niet automatisch dat je de achterliggende overwegingen rondom het zorgbeleid bekritiseert. Het kan ook onderdeel zijn van verwerking.

Erken dat het ingewikkeld is.
De situatie waar we ons in bevinden is complex. De tijdsdruk om te beslissen is hoog, de informatie die we hebben beperkt en wisselend. Wij pleiten ervoor om altijd ruimte te houden om discussie te hebben met elkaar over maatregelen. Wel vragen we iedereen om in de discussie rekening te houden met de complexiteit en huidige beperkingen. Er spelen hier op alle niveaus heel veel verschillende belangrijke factoren een rol, en ‘simpele’ afwegingen bestaan niet.

Het is oké om kritisch te zijn.
Kritische vragen stellen mag – en moet zelfs. Het is een voorwaarde voor een gezonde besluitvorming en voor een gezonde maatschappij. Bovendien kan het de kwaliteit van besluiten verbeteren. Maar gun elkaar ook hierin ruimte. GB wil zich zowel voor zorgverlener als voor zwangere vrouwen inzetten om met je mee te denken waar je vraag het beste beantwoord kan worden.

De behoeften en belangen van zwangeren blijven belangrijk.
Bevallen is een belangrijke en ingrijpende gebeurtenis met grote langetermijneffecten op fysiek, psychisch, emotioneel en sociaal niveau. Bevallen kan – in tegenstelling tot veel andere activiteiten in de gezondheidszorg – niet uitgesteld worden.GB benadrukt dat de individuele behoeften van een zwangere belangrijk blijven. Het feit dat het systeem onder druk komt te staan, betekent niet dat deze behoeften en belangen opeens irrelevant worden, of al hun belang te verliezen. Het zoeken van de juiste – en rechtvaardige – balans is hier het sleutelwoord. GB roept iedereen op daarbij stil te staan en dat na te streven.

Protocollen en richtlijnen blijven adviserend – en geen wet.
Ten eerste gaan protocollen en richtlijnen niet boven de wet. Individuele zorg op maat moet in ieder geval nog steeds overwogen worden. Als de richtlijn een ingreep adviseert, mag de zwangere nog steeds weigeren toestemming te geven. Dan moet een alternatief gevonden worden, want zorgplicht blijft.
Ten tweede blijven richtlijnen, zoals altijd in de zorg, richtinggevend, en hier mogen zorgverleners individueel en beredeneerd van afwijken. Patiënten zijn individuen met hun eigen behoeften. De ene vraag is de andere niet; wij moedigen het zorgsysteem aan om uitzonderingen te blijven overwegen waar zwangere goede redenen aandragen (denk, bijvoorbeeld, aan een zwangere die andere behoeften heeft omdat ze enorm angstig is na een traumatische eerdere bevalling of een eerdere stilgeboorte).
Wij moedigen zwangeren die iets anders willen aan om in ieder geval hun redenen uiteen te zetten. Loop je vast? Zoek contact met ons, we denken met je mee. Dat geldt voor zwangeren én zorgverleners.

Het recht op lichamelijke integriteit / informed consent verandert niet.
Dat wil zeggen: niemand mag aan het lichaam van een barende vrouw komen – op welke manier dan ook – zonder haar geïnformeerde toestemming. Geen enkele vrouw kan verplicht of gedwongen worden tot het ondergaan van een behandeling of interventie ten aanzien van haar bevalling. Het kan wel zijn dat er rekening gehouden moet worden met verplichte hygiënemaatregelen om verdere verspreiding van het coronavirus te voorkomen. Uitleg vragen mag echter altijd en er moet nog steeds worden gevraagd om toestemming. Dit vragen om toestemming geldt ook voor het scheiden van moeder en kind na een bevalling. Een baby mag niet van de moeder gescheiden worden, behalve met een geautoriseerde interventie van de rechterlijke macht.
Onder druk kan onbedoeld vergeten worden dat het nog steeds voor elke barende vrouw geldt: haar baring, haar lichaam en haar kind. Ook bij het snel opstellen van nieuwe/aangepaste protocollen kan onbedoeld over het hoofd gezien worden dat een zwangere nog steeds toestemming moet geven.

Zorgplicht en zorgrecht blijven bestaan.
(maar kunnen en moeten wellicht wel op aangepaste wijze ingevuld worden).
Kortom, het blijft zo dat iedere zwangere/barende vrouw recht heeft op een bepaalde mate van zorg. Het blijft ook zo dat een zorgverlener waarmee iemand een zogenaamde ‘behandelrelatie’ heeft (die heb je bijvoorbeeld met een verloskundige praktijk of ziekenhuis) zorgplicht heeft; een zorgverlener mag een vrouw niet in de steek laten en haar niet overdragen zonder haar toestemming.
Wél is het zo dat onder extreem schaarse condities (en dat is waar het systeem zich nu op voorbereidt) deze zorgrechten en -plichten anders ingericht kunnen (en moeten) worden. Als er te weinig bedden en/of zorgverleners zijn, dan zal iedereen het met ‘wat minder’ moeten doen. Dat kan betekenen: minder afspraken, minder testen, moeilijker toegang tot overbelaste anesthesisten, geen ziekenhuisbevalling of keizersnede, enz. Bepaalde dingen waar iemand normaal om kan vragen of die normaal aangeboden worden, kunnen dan misschien tijdelijk niet, of minder. Hoeveel minder – dat hangt af van de druk op het systeem: hoe schaars de middelen ook zijn, die moeten zo rechtvaardig mogelijk verdeeld worden.
Voor GB is het het belangrijkst dat zwangeren rechtvaardig behandeld worden en blijven in vergelijking met andere zorgbehoeftigen. Niet beter – maar zeker ook niet slechter. Beslissingen moeten onderbouwd kunnen worden.

Link naar het contactformulier: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScFu1RegXpru6NEWcS2iN6N9MS0jFt4PsTRDmae40D9lFPAJg/viewform